Dit boek is gewijd aan Annie Budde die van 1956 tot 1963 in Nederlands Nieuw Guinea werkzaam is geweest als een onderwijzeres tussen de Papoea’s in het zuidelijke gedeelte van dit immense eiland.
We volgen het leven van Annie voor haar vertrek en wat haar er toe bewoog om naar dit land te vertrekken. Het belangrijkste gedeelte gaat natuurlijk over haar ervaringen, eenmaal aangekomen en woonachtig in Zuid Nieuw Guinea, in plaatsen zoals Merauke en Tanah Merah. Deze ervaringen heb ik opgeschreven tijdens interviews met Annie in oktober 2003 en oktober 2004, waar ik zoveel mogelijk aantekeningen heb gemaakt tijdens de verschillende interviews die ik met haar heb gevoerd. Ik heb dit uitgewerkt in dit boek waarbij ik ook gebruik heb gemaakt van verschillende informatiebronnen die er op het Internet over Nieuw Guinea beschikbaar zijn. Dit alles heb ik geplaatst in de algemene context van dit land, de natuurlijke gesteldheid, de mensen, dieren en planten die er leven en wonen en dan natuurlijk de Papoea’s zelf, een van de meest fascinerende bevolkingsgroepen ter wereld.
Het grootste gedeelte van Zuid–Nieuw Guinea was tot voor de 2de wereldoorlog bijna niet door westerlingen bezocht. De kontakten bestonden uit enkele ontdekkingsreizigers voornamelijk in de jaren dertig van de vorige eeuw en uit die van enkele missionarissen. Het contact bleef toen nagenoeg beperkt tot Merauke waar sinds 1902 een Nederlandse overheidspost was opgezet. Gedurende de oorlog zullen groepen Papoea’s zowel Japanners, Australiërs en Nederlanders en later ook Amerikanen ontmoet hebben. Maar er was nagenoeg geen communicatie over en weer. Het is interessant om te weten dat de Japanners meer succes hadden met het leggen van contacten want verschillende Nederlanders en Australiërs hebben op een onaangename manier kennis gemaakt met de stenen bijlen van de Papoea’s, ze stonden over het algemeen aan de kant van de Japanners, en hoogstwaarschijnlijk niet omdat ze een goed overzicht hadden van het internationale wereldgebeuren.
Het missiewerk werd pas in de jaren 50 voor het eerst goed aangepakt en Annie is daarom een van de eerste leken pioniers die bij een volk leefden waarvan de materiële cultuur, zoals wij die kennen tenminste zo’n 2,000 jaar op onze ontwikkelingen achterliep.
Er zijn maar heel weinig mensen die aan de bron van een dergelijke ontwikkeling hebben gestaan. Nieuw Guinea was het laatste land waar de steentijd nog bestond. Dit maakt Annie’s aanwezigheid in die tijd uiterst uniek.
We volgen ook hoe het met Annie is gegaan na haar Nieuw Guinea tijd, waarin ze een succesvolle carrière in het maatschappelijk werk heeft weten op te bouwen en we volgen ook de Papoea’s om te kijken hoe zij er aan het begin van de 21ste eeuw voorstaan.
“Vertel ze ook hoe het er nu is”
Annie Budde tijdens mijn 2e interview met haar in oktober 2004
Opgedragen aan het trotse volk van de Papoea’s in de zekerheid dat zij eens hun eigen leven en hun eigen toekomst zullen mogen gaan bepalen. Ik betuig hierbij mijn volledige steun aan een onafhankelijk West Papua.
Bucketty March 2005
Met dank aan Louise Budde, Monique Budde en Geert ten Tusscher voor hun advies en medewerking aan de totstandkoming van dit boekje.
Ook ben ik zeer erkentelijk voor de medewerking van Janneke van Dijk, conservator foto- en filmcollectie van het Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT) in Amsterdam. Het KIT heeft de originele films van Annie overgezet op DVD. Deze is vervolgens door Geert bewerkt en met behulp van Monique voorzien van geluid, bestaande uit een live interview met Annie dat als een lopend commentaar aan de DVD is toegevoegd.
Ook een woord van dank aan Annie’s collega Karel Huiskamp die mij heeft toegestaan zijn verslag uit 1959 over de Kepi koppensnellertocht aan dit boekje toe te voegen.
Een half jaar voor haar 90ste verjaardag overleed Annie, in alle rust en omringd bij haar familie, op 10 maart 2009 in haar geboorteplaats Ootmarsum.
Vervolg: Onderwijzeres in Nederland